Sejm Wielki


Stronnictwo dworskie---Król Stanisław August Poniatowski, prymas Michał Poniatowski, kanclerz Jacek Małachowski---opowiadało się za reformami---zwiększenie kompetencji władzy wykonawczej, powiększenie armii, utrzymanie dotychczasowych stosunków z Rosją.

Stronnictwo patriotyczne---Ignacy Potocki, Stanisław Potocki, Adam Kazimierz Czartoryski, marszałek sejmu Stanisław Małachowski, ksiądz Hugo Kołłątaj [grupa działaczy wokół niego skupiona nazywana Kuźnicą Kołłątajowską]---opowiadało się za reformami---likwidacja Rady Nieustającej, utworzenie stutysięcznej armii, zniesienie wolnej elekcji i liberum veto, wprowadzenie dziedziczności tronu, prawa polityczne dla mieszczan, poprawa położenia chłopów.

Stronnictwo hetmańskie--- hetmani Franciszek Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski, generał Szczęsny Potocki, a początkowo marszałek sejmu Kazimierz Nestor Sapieha---najbardziej konserwatywne---niezmienność zasad ustrojowych, likwidacja Rady Nieustającej, osłabienie władzy wykonawczej, zwiększenie samodzielności poszczególnych ziem kraju, sugestie wprowadzenia republiki, współpraca z Rosją.

Działalność na emigracji po drugim rozbiorze


Opozycja działająca w kraju i na emigracji, głownie w Saksonii--- Na emigracji: Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, planowany wódz powstania Tadeusz Kościuszko. W kraju: generał Ignacy Działyński i bankier warszawski Andrzej Kapostas.---konieczna walka o niepodległość i przywrócenie reform, dobre przygotowanie powstania, zapewnienie sojuszników [np. we Francji (Kościuszko) czy w Szwecji]---planowany wybuch powstania: wczesna jesień 1793 r., jednak z powodu nie przygotowania konspiracji w kraju i braku pomocy Francji odroczono termin do jesieni 1794 r., ale nieprzewidziane okoliczności [redukcja wojsk i bunt Madalińskiego] przyspieszyły wybuch.

„Polscy jakobini”--- działali w przededniu i podczas powstania kościuszkowskiego--- między innymi Tomasz Maruszewski, Jan Alojzy Orchowski, Jakub Jasiński---radykalne poglądy, wprowadzenie zmian na wzór rewolucyjnej Francji, jak najszybszy wybuch powstania, a w nim masowy udział chłopów i mieszczan---zniesienie pańszczyzny i poddaństwa chłopów---w 1798 r. założyli Towarzystwo Republikanów (Republikantów) Polskich---przywódca ideowy: Hugo Kołłątaj.

Ugrupowania i organizacje porozbiorowe


Towarzystwo Przyjaciół Nauk--- założone w 1800 r. w Warszawie [zabór pruski]---Stanisław Staszic [geologia, problemy górnictwa], Samuel Bogumił Linde [autor Słownika języka polskiego], Onufry Kopczyński [polska terminologia gramatyczna], Jan Śniadecki [matematyk, astronom i filozof], Julian Ursyn Niemcewicz [adiutant Kościuszki, autor Śpiewników historycznych]---zrezygnowali z walki zbrojnej o niepodległość, koncentrując się na pracy oświatowej i ekonomicznej.

W kraju

Centralizacja---założona w styczniu 1796 r.--- Walerian Dzieduszycki, Andrzej Horodyski [po rozpadzie działał w TRP]---działała we Lwowie, szukała poparcia Francji, a nawet przychylności Austrii---był w niej ruch lewicowy [brygadier Joachim Denisko], dokonał wypadu z Mołdawii na Bukowinę, ale klęska pod Dobronowcami i aresztowania spowodowały rozpad Centralizacji jesienią 1797 r.--- najbardziej radykalna grupa Centralizacji skupiła się na Podlasiu wokół Franciszka Gorzkowskiego---„nie jest rzeczą sprawiedliwą, aby kilkuset złych panów miliony dobrego ludu trzymało w niewoli”---współpracowała z deputacją.

Towarzystwo Republikantów (Republikanów) Polskich---założone w 1798 r. w Warszawie--- Jan Alojzy Orchowski, Rajmund Rembieliński, Andrzej Horodyski ---cel: wyzwolenie Polski, walka we wszystkich zaborach---utworzenie państwa republikańsko-demokratycznego---uzyskało wpływy w Galicji, współpracowało z Deputacją.

Na emigracji


Agencja---utworzona w 1794 r. w Paryżu, po upadku powstania wznowiła działalność w 1796 r.---Franciszek Barss, Józef Wybicki, związany był z nią Jan Henryk Dąbrowski---zachowawcza, unikanie powstań i spisków, jedynie dopuszczała jako pomoc w marszu „wyzwolicielskiej” armii francuskiej i emigracyjnych, narodowych sił zbrojnych---przeciwniczka polityczna deputacji.

Deputacja Polska--- założona latem 1795 r.---Jan Dembowski, Franciszek Ksawery Dmochowski, Józef Sułkowski---lewicowa, działała w Paryżu, dążyła do wywołania powstania w kraju, domagała się zrównania stanów i przeprowadzenia reform na wzór francuski---w 1797 r. zaprzestała działalności.